Vroeger was ik gek van duiken. U kent het wel: flippers en wetsuit aan, duikbril en zuurstoffles op en lekker de diepte in. Op zoek naar prachtige koralen en bijzondere vissen. Hoe tegenstrijdig het wellicht ook klinkt, ik heb een aantal van mijn mooiste momenten beleefd op een diepte van 30 meter onder de zeespiegel, in scheepswrakken, grotten of gewoon gewichtloos ‘zwevend’ boven een school aan kleurrijke vissen.
Door de druk onder water is het enorm belangrijk om bij het opstijgen uit te blijven ademen, want zodra de lucht in je longen uitzet kan dit leiden tot forse schade. Gelukkig word je goed getraind en leer je de procedures uit je hoofd, zodat in geval van nood je niet teveel na hoeft te denken, maar ‘onbewust bekwaam’ kunt handelen. Dat is ook het vreemde van zoiets leren: je hoopt en denkt het nooit nodig te hebben en dus is de motivatie om hier echt in te investeren beperkt. Totdat je het ineens nodig hebt…
Na vele prachtige en succesvolle duiken ging het bij mij een aantal jaar geleden goed mis. De druk onder water, die ik tot dat moment nooit had gezien en ervaren als ‘druk’, werd me onverwachts teveel op een diepte van 35 meter. Wellicht was het mijn slechter geworden conditie? Of het borreltje van de avond ervoor? De onstuimige zee? Of toch de andere duikers die te snel gingen voor mij? Het bijzondere is dat dit allemaal niets uitmaakt als je het op zo’n diepte benauwd krijgt en lichte paniek voelt opkomen. Ik wilde op dat moment maar een ding: recht naar boven zwemmen en buitenlucht inademen. Gelukkig was ik voldoende getraind om te weten dat ik te diep was om toe te geven aan dit gevoel. Te snel opstijgen zou onherroepelijk leiden tot duikersziekte, een klaplong of erger.
Ik wist dat ik dit probleem niet zelf kon oplossen en realiseerde me dat ik datgene moest doen wat ik geleerd had: kenbaar maken bij de ‘divemaster’ dat het niet goed met me ging, de duik voortijdig afbreken en samen met de andere duikers op een gecontroleerde manier opstijgen. Het vreemde was, zelfs in deze situatie was het niet de druk van het water die me er bijna van weerhield om te acteren zoals ik geleerd had, het was de sociale druk die het zwaarst was. Hoe zou de divemaster over mij denken als ik aangaf dat het niet goed met me ging? Hoe zouden mijn collega-duikers naar me kijken als ik hun duik verpestte? En wellicht nog wel het belangrijkste, de sociale druk die ik mezelf oplegde; hoe kan het dat dit mij overkomt, terwijl ik dit toch altijd zo goed kon?
Op het moment dat ik aan de divemaster met signalen liet weten dat het niet goed ging, viel er letterlijk een enorme druk van me af. Hij kon onder water niets aan me vragen, maar als leidinggevende kon hij op dat moment niets anders doen dan de andere duikers terughalen, mij aan de hand nemen en op een verantwoorde wijze opstijgen, met voldoende rustmomenten op de weg naar boven. Toen de weg naar boven was ingezet, wist ik dat het goed zou komen en voelde ik de rust in mijn lijf en hoofd terugkomen. Het moment dat ik weer boven water kwam en die eerste teug buitenlucht inhaleerde, was onvergetelijk. En natuurlijk waren mijn divemaster en collega-duikers niet boos of teleurgesteld, ze waren gewoonweg blij en trots dat ze mij veilig boven hadden gekregen.
Waarom dit verhaal? Ik zie dat met name jonge professionals soms net als ik teveel de neiging hebben om snel en diep te willen duiken in hun persoonlijke en professionele leven. En dat is vaak een heerlijk gevoel, want de druk die je daarbij voelt is een positief en integraal onderdeel van die ervaring. ‘You only live once’, dus gas erop. Huisje, boompje, beestje, carrière, gezin, vrienden en een strak lijf. En als het even kan allemaal tegelijk. Begrijp me niet verkeerd, dat is ook prachtig en zorgt vaak voor heel veel (werk)geluk. Totdat de druk er plots voor zorgt dat je jezelf helemaal niet meer goed voelt.
Of het nou om een burn-out, depressie of midlifecrisis gaat: herken de signalen bij jezelf, je collega’s of de mensen om je heen en durf aan jezelf toe te geven op het moment dat het niet goed gaat. Geef het tijdig aan bij je leidinggevende, je partner, je collega’s of wie dan ook. Om vervolgens de professionele en persoonlijke druk samen te verlagen door op een verantwoorde manier met hen op te stijgen naar een niveau waar je jezelf beter bij gaat voelen. En als je zelf leidinggevende bent van een medewerker die teveel druk ervaart: neem dan net als mijn toenmalige divemaster je verantwoordelijkheid en help je collega zo snel mogelijk met zo min mogelijk woorden en zoveel mogelijk daden. Kun je daarna samen rustig en constructief analyseren en vooruit kijken, zonder die druk. Ik verzeker je; daar wordt iedereen werkgelukkig van.
Deze column is verschenen in de septembereditie van het magazine van Driessen Groep, thema LEREN.