De aansluitingsovereenkomst en afwijkingen van driekwart dwingend recht
Organisaties die geen lid zijn van de VNG kunnen zich aansluiten bij de VNG door middel van een overeenkomst. Daarmee worden zij echter geen lid van de VNG. Zij kunnen niet (via de VNG) meeonderhandelen over de Cao Gemeenten. Daardoor zijn zij geen partij bij de cao.
Als een organisatie geen partij is bij de Cao Gemeenten heeft dat onder andere tot gevolg dat de organisatie cao-bepalingen die afwijken van driekwart dwingend recht, niet kan toepassen op zijn werknemers. Maar wat is de impact hiervan voor organisaties met een aansluitingsovereenkomst? Om hoeveel cao-bepalingen gaat het dan?
Voordat wij deze vragen beantwoorden, leggen wij eerst uit wat dwingend recht en driekwart dwingend recht is.
Wat is dwingend recht?
In het private arbeidsrecht zijn veel wettelijke bepalingen dwingend voorgeschreven. Dit betekent dat de werkgever en de werknemer niet (ten nadele van de werknemer) van deze bepalingen mogen afwijken. De bepalingen zijn bedoeld om de werknemer te beschermen. Een voorbeeld van zo’n bepaling is de loondoorbetalingsverplichting tijdens ziekte (artikel 7:629 van het Burgerlijk Wetboek (BW)). De werknemer heeft bij ziekte 104 weken lang recht op 70% van zijn loon. Het eerste jaar moet dat minimaal het wettelijk minimumloon zijn. Een lager loon betalen of minder dan 104 weken doorbetalen, is niet toegestaan.
Wat is driekwart dwingend recht?
Soms is het wel mogelijk om af te wijken van een wettelijke bepaling. Van driekwart dwingend recht is sprake wanneer in een wettelijke bepaling staat dat het mogelijk is om in de cao een afwijkende afspraak te maken. Een voorbeeld van zo’n bepaling is de ketenregeling (artikel 7:668a BW). In lid 5, 6, 8, 9 en 13 van dit wetsartikel is de mogelijkheid opgenomen om af te wijken van de wettelijke bepaling.
Wilt u een overzicht van alle arbeidsrechtelijke bepalingen uit het BW, die van driekwart dwingend recht zijn? Klik dan hier.
Overigens zijn er naast het BW ook andere wetten die driekwart dwingendrechtelijke bepalingen bevatten. Bijvoorbeeld de Wet arbeid en zorg, de Wet flexibel werken en de Arbeidstijdenwet.
Gaat de Cao Gemeenten afwijken van driekwart dwingend recht en wat is hiervan de impact?
In het overzicht dat wij bij dit artikel hebben gemaakt, staan 20 arbeidsrechtelijke bepalingen uit het BW, die van driekwart dwingend recht zijn. De Cao Gemeenten die op 22 november 2018 bekend gemaakt is, wijkt niet af van die bepalingen. Wel wijkt de cao in artikel 6.7 lid 2 (kortdurend zorgverlof) af van de Wazo. Op grond van artikel 5:6 Wazo houdt de werknemer tijdens het kortdurend zorgverlof recht op 70% van zijn loon.
De Cao Gemeenten is echter nog niet definitief. Vooralsnog verwachten wij dat er in de definitieve cao slechts op twee onderdelen van driekwart dwingend recht afgeweken gaat worden, namelijk:
- een gelijkwaardige voorziening bij ontslag in plaats van de transitievergoeding; en
- de instelling van een cao-ontslagcommissie met eigen ontslagregels die afwijken van het afspiegelingsbeginsel.
De eerste afwijking zou een financiële impact kunnen hebben, als de gelijkwaardige voorziening per saldo goedkoper is dan de transitievergoeding.
De tweede afwijking heeft met name een impact als de aansluitingsorganisatie de ontslagvolgorde bij reorganisatie nu op een andere manier bepaalt, dan conform het afspiegelingsbeginsel. Die andere methodiek kan de organisatie dan na 1 januari 2020 niet meer toepassen. Vanaf 1 januari 2020 is het afspiegelingsbeginsel namelijk het uitgangspunt bij het bepalen van de ontslagvolgorde bij reorganisatie.
Het is niet ondenkbaar dat de Cao Gemeenten in de toekomst op meer onderdelen van driekwart dwingend recht gaat afwijken. Steeds als er een nieuwe cao wordt gesloten, zullen de aansluitingsorganisaties dat moeten controleren.
Dit artikel is eerder gepubliceerd op IJK.nl. IJK is onderdeel van Driessen Groep.