Volgens hoogleraar Gabriël Anthonio moeten mensen die leidinggeven of dat gaan doen eerst leren om zichzelf leiding te geven. Hij is het helemaal eens met de Griekse filosoof Plato. Deze stelde dat als je geen plan hebt voor je eigen leven, je al snel onderdeel wordt van het leven van een ander. Ook moeten leiders in Nederland oppassen dat ze niet teveel de problemen van anderen overnemen.
Gabriël Anthonio is bestuurder bij Verslavingszorg Nederland en bijzonder hoogleraar in de Sociologie van Leiderschap, Organisaties en Duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft al meerdere onderzoeken over leiderschap uitgevoerd. Volgens Anthonio zijn veel mensen die de hele week keihard werken, toch ontevreden aan het einde van de week, omdat ze de regie over hun eigen leven niet hebben.
Managers kunnen gemakkelijk verdwalen in de waan van de dag, zoals vergaderingen, mailtjes, telefoontjes en gesprekken. Datzelfde geldt voor moeilijke systemen, modellen en managementtheorieën. Een belangrijk onderdeel van jezelf leiding geven, is daarom volgens Anthonio het je bewust zijn van het hier en nu. “Je kunt anderen nooit goed leiding geven als je jezelf niet kunt leiden. Het is lastig om dat goed te doen, omdat je zo snel verstrikt raakt in die alledaagse dingen.”
De hoogleraar vertelt over zijn zoon van 19, die er regelmatig voor zorgt dat hij stilstaat en zich bewust wordt van het heden. “Hij is autistisch, verstandelijk gehandicapt en kan niet praten. Op zo’n moment gaat hij voor me staan en legt zijn handen op mijn schouders. Hij glimlacht er lichtjes bij en dan weet ik wat hij wil zeggen. Het gaat om de kwaliteit van het contact. Hij brengt me terug naar die essentie.” Die essentie geldt natuurlijk ook voor zakelijke activiteiten. “Als leider moet je oppassen dat je niet verzandt in allerlei activiteiten, maar dat je je focust op de kwaliteit van het contact met je medewerkers en klanten. Dat is veel waardevoller.”
Anthonio ziet leiderschap en management als twee verschillende zaken. Een leider kan een goede manager zijn, maar een manager is niet noodzakelijkerwijs een goede leider. “Daarom is het zo belangrijk dat je eerst leert om jezelf te sturen vanuit persoonlijk leiderschap. Er zijn veel managers die dat niet kunnen, terwijl ze een heel team moeten aansturen.”
Vervolgens kan een leidinggevende kijken hoe hij zijn invloed kan gebruiken voor het halen van de organisatiedoelen. “Management gaat hoofdzakelijk over dingen controleren, plannen en beheersen. Leiderschap gaat over invloed uitoefenen en samenwerkingen bevorderen, de cultuur binnen een organisatie. Dus vraag jezelf af wat de organisatie nodig heeft, hoe jij je hierop kunt aanpassen en vooral hoe je de mensen binnen de organisatie meekrijgt in de richting van de doelen.”
De Groningse hoogleraar legt zijn studenten regelmatig de volgende vragen voor, die leiders zichzelf ook zouden kunnen stellen:
Volgens Anthonio loopt Nederland internationaal achter qua leiderschapsontwikkeling. Hij benadrukt dat Nederlanders veel kritiek op leiderschap hebben, maar het tegelijkertijd te weinig onderzoeken. “In Amerika, Engeland en Australië is het issue ‘leiderschap’ veel groter. In Nederland zijn er maar tien hoogleraren die actief bezig zijn met leiderschap. De houding hier was lange tijd ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Wij zijn geneigd om een schuldige aan te wijzen voor falend leiderschap, maar daardoor staat ook de leercurve stil. Dat is nu gelukkig aan het veranderen.”
Studenten kunnen wel steeds meer leren over leiderschap. Sinds enkele jaren bestaan er minors, trainingen en zelfs hele opleidingen voor. Anthonio vindt dit een goede zaak. “Vanwege het eerdere gebrek aan aandacht voor dit onderwerp, missen de (oud-)studenten een proactieve houding. Ik pleit daarom regelmatig voor aandacht voor persoonlijk leiderschap op school tijdens mijn lezingen.”
Een Nederlandse ‘gewoonte’ is ook dat een leider heel snel problemen overneemt van anderen. Anthonio waarschuwt dat we daarmee moeten oppassen. “Wat kan lopen, moet je niet optillen. Voor elk probleem richten we weer een nieuwe werkgroep op, waarmee je het probleem als het ware ‘optilt’. Het is beter om het probleem op te laten lossen door de mensen die er dichtbij staan. Zet die mensen in hun kracht door het ze zelf op te laten lossen.”
Gabriël Anthonio is één van de sprekers tijdens het Jaarcongres van Driessen Groep op donderdag 4 april 2019.
Bron: Management Team
