Psycholoog Elke Geraerts: “Veel mensen verwaarlozen hun brein”

Als jong meisje was psycholoog Elke Geraerts op vakantie in de Alpen. Toen haar vader haar ’s ochtends vroeg om een berg te gaan beklimmen, durfde ze in eerste instantie niet. Ze dacht dat ze dat nooit zou kunnen. Haar vader moedigde haar aan en voilà, een paar uur later waren ze al boven.

Inmiddels is Geraerts psycholoog en partner bij Better Minds at Work, een bedrijf dat zich bezighoudt met het versterken van het mentale kapitaal van organisaties. In april was ze spreker bij het Groei Festival van Driessen Groep in Helmond. Daar vertelde ze dat ze vaak terugdenkt aan die klim met haar vader. “Ik zie elke dag mensen strijden met grote bergen voor zich. Ze vinden ze te groot en blijven dan liever in het dal circuleren.”

Te veel geoutsourced

Jammer, vindt ze. In onze vluchtige, onzekere, complexe en dubbelzinnige wereld moeten we ons als mensen namelijk continu opnieuw uitvinden. Door ons brein te blijven uitdagen, brengen we het in topconditie. “Veel mensen verwaarlozen hun brein”, vindt ze. “We trainen het niet, het verslapt en overal nemen de stresssignalen toe: depressies, burnouts, chronische stress, dementie.”

Telefoonnummers onthouden, calculeren, navigeren: we hebben het allemaal uitbesteed aan onze smartphone. Terwijl het volgens Geraerts juist fantastische manieren zijn om ons brein te trainen. We sourcen alles uit aan technologie: een taal leren, het licht aan doen, de wekker uitzetten. “We moeten gaan insourcen, ons brein op een andere manier sterker gaan maken. Anders eindigen we zo.” Ze wijst naar het scherm waar een röntgenfoto van het hoofd van Donald Trump te zien is. Haar publiek barst in lachen uit.

Maar hoe doen we dat dan, ons brein trainen? “Je brein komt in de weerstand, die vindt het prima zoals het gaat”, waarschuwt ze. Daarom is het vooral belangrijk dat we een portie lef hebben.

Van time management naar attention management

Alles begint met aandacht, stelt Geraerts. De kwaliteit en de kwantiteit daarvan zijn belangrijk, maar het is minstens zo belangrijk dat je aandacht af en toe uit zet. Ze adviseert: “Hou eens een week lang elk uur bij op hoeveel procent van je aandacht je zit. Zo kun je achterhalen hoe je aandachtslandschap eruit ziet. Kijk vervolgens naar je agenda. En zorg dat je taken die je volle aandacht vragen doet op momenten dat je aandacht het grootst is.”

“When hunting for an elephant do not get distracted by chasing rabbits”

Voor de meeste mensen is dat ’s ochtends. Maar wat doen de meeste mensen als ze beginnen? Hun mail beantwoorden. “When hunting for an elephant do not get distracted by chasing rabbits”, zegt de psycholoog. “We beginnen onze dag met konijnen najagen en schuiven jagen op de olifant voor ons uit. Maar daar ben je veel te intelligent voor. Heb het lef om morgen je dag anders te beginnen. Schrijf die olifanten op, jaag ze na en je zult zien dat dat zo’n voldaan gevoel oplevert dat je de konijnen ook veel efficiënter afhandelt.”

Het Pareto-principe

Volgens het Pareto-principe doen we 80 procent van ons werk in 20 procent van onze tijd. Geraerts: “Als we dus zorgen dat we in die 20 procent van onze tijd 100 procent focus hebben, zijn we veel effectiever.”

Ze legt uit dat ons menselijk brein helemaal niet kan multitasken, dat we bij elke afleiding weer 25 minuten nodig hebben om volledig gefocust te raken. Zet je mailnotificaties uit, adviseert ze. “Daag jezelf uit om een uur te singletasken. Kijk of je ontwenningsverschijnselen ervaart.”

Een andere tip: breng de helft van je vrije tijd echt vrij door. “Dagdromen is nodig om ons brein te laten herstellen. We kunnen niet van de ene mentale marathon naar de andere rennen.”

Balans tussen werk en privé

Een schuldgevoel hebben over de werk-privébalans is niet nodig, stelt Geraerts. “Ik geloof niet in zo’n balans. De echte vraag is: hoe kunnen we werk en privé beter integreren?” Door onze eigenheid en persoonlijkheid veel meer mee te nemen naar het werk. En dat kan weer door op zoek te gaan naar je intrinsieke motivatie. “Passie en bevlogenheid over je werk zul je zelf moeten creëren. Het gevoel van geen controle hebben zorgt ervoor dat we stress ervaren.”

Baas versus leider

Ook ons leiderschap kan wel een update gebruiken. Veel leiders spelen de baas, maar geven geen leiding. “De werkvloer van morgen accepteert alleen leiders”, zegt Geraerts. Vertrouwen geven en de controle loslaten is essentieel voor de leiders van morgen. “Voer daarnaast regelmatig veerkachtgesprekken, korte check-ins met je mensen, zodat je weet hoe het gaat met je team. En deel niet al te veel snoepjes uit. Dat kan op lange termijn de intrinsieke motivatie naar beneden halen.”

Geraerts eindigt haar verhaal met een citaat van Leonard Cohen: How can I begin anything new with all of yesterday in me. “Cohen had het over zijn geliefdes die hij moest managen, ik heb het vooral over al je gewoontes. Heb het lef om het anders te gaan doen. Daarvoor hoef je niet een berg te beklimmen, maar moet je jezelf overwinnen.”

Driessen Groep organiseerde in de eerste week van april Festival Groei ter ere van het 25-jarig jubileum. Ruim 800 relaties waren aanwezig tijdens het Jaarcongres op donderdag 5 april met inspirerende sprekers uit binnen- en buitenland.