De arbeidsmarkt staat onder druk. Medewerkers rennen van deadline naar deadline, HR zoekt naar duurzame oplossingen. Maar hoe houd je je team stabiel als de storm van voortdurende verandering aanzwelt? Niek van den Adel, schrijver, spreker en ondernemer op het gebied van vitaliteit en veerkracht, weet als geen ander hoeveel impact fysieke en mentale gezondheid heeft. Zijn persoonlijke verhaal zet HR-professionals aan tot reflectie: wat doen we écht om vitaliteit te verankeren in onze organisaties, en wat laten we liggen?
Uit het veerkracht onderzoek 2025 van zijn organisatie Team Heartbeats, samen met Integron, identificeert Niek vijf pijlers die de mentale kracht en vitaliteit van medewerkers vormen en waar HR strategisch op kan sturen: zingeving, positieve emoties, sociale steun, coping mechanismen en fysieke gesteldheid. Deze pijlers zijn onlosmakelijk verbonden en versterken elkaar. Dit vraagt om een integrale en continue aanpak in plaats van oppervlakkige ad-hocs. “Stop met het uitdelen van goedbedoelde, losse ‘vitaliteitsweek smoothies’. We moeten structureel inzetten op betekenisvolle interventies en verbinding.”
Vitaliteit zonder zingeving is als varen zonder richting. “Ik daag organisaties graag uit om zingeving concreet te maken. Niet met grote vragen als ‘Wat is de zin van je bestaan?’, maar met kleine, dagelijkse reflecties: wat moet er vandaag gebeuren zodat jij met een glimlach naar huis gaat?”
“Voor generatie Z is dit zelfs essentieel. Ze willen bijdragen, ergens toe doen. En als ze dat niet voelen, zijn ze snel weer weg. Dus vertaal organisatiewaarden naar persoonlijke drijfveren, maak het betekenisvol.”
Deze vijf pijlers krijgen pas echt kracht wanneer je ze vertaalt naar de dagelijkse keuzes die je maakt om je gezondheid en veerkracht te onderhouden.
“Als je met een schip de oceaan over wil, moet het stevig gebouwd zijn,” vertelt Niek. Dat schip staat symbool voor je gezondheid en die rust op drie assen: lichamelijk, mentaal en spiritueel. “Als er gaten in zitten, en dus je basis niet op orde is, zink je. Zonder goede nachtrust, goed eten, drinken en bewegen vergaat het schip vroeg of laat.”
“Mensen kunnen lang doorwerken met ongemak, maar uiteindelijk komt de klap”
Zelf leeft Niek door een dwarslaesie met continue zenuwpijn. “Soms sta ik op en sta ik al meteen tien punten achter. Dan moet ik keihard werken om het schip drijvend te houden.” Zijn realiteit onderstreept zijn boodschap aan HR: vitaliteit is geen luxe, maar noodzaak. En het begint bij bewustwording. Niet alleen bij medewerkers, maar ook bij leidinggevenden. Want hoe kun je anderen helpen als je zelf op min tien staat?
“Daarbij overschat HR vaak wel hoeveel invloed ze heeft. Medewerkers nemen hun gezondheid mee naar huis, naar hun feestjes, hun stress, hun leven. Daar heeft HR nauwelijks grip op. HR neemt geen moederrol in. Medewerkers hebben een eigen verantwoordelijkheid. Organisaties moeten hen wél ondersteunen, maar we zijn geen kinderdagverblijf voor volwassenen.”
Niek daagt medewerkers uit tot ‘boefjesgedrag’. Dat is niets meer of minder dan bewust tijd maken voor wat energie geeft en zingeving brengt. Ook als het druk is. “De echte verandering begint bij jezelf. HR kan niet alles oplossen. Medewerkers hebben een eigen verantwoordelijkheid die onmisbaar is voor duurzame vitaliteit.”
“Vitaliteitsweken en losse workshops lossen niks op. We moeten inzetten op cultuur en structuur, op nieuwsgierigheid en experimenteren. Want vitaliteit gaat niet alleen over het voorkomen van burn-outs. Ook de bore-out ligt op de loer, vooral bij jongere generaties en bij boomers.” Niek noemt ze treffend ‘de intern gepensioneerden’: medewerkers die wel aanwezig zijn, maar de zingeving zijn kwijtgeraakt.
“Juist daarom is het tijd om te stoppen met individuele ‘vitaliteitsrecepten’ en te investeren in teaminterventies die écht verschil maken. Zet je budget voor de vitaliteitsweek eens in voor structurele aandacht, zodat vitaliteit niet een week duurt, maar een cultuur wordt.”
Want dáár schuilt vaak de grootste valkuil: we benaderen vitaliteit te veel als een individuele opgave, terwijl de echte bron juist verbinding met anderen is.
Kim, de ergotherapeut van Niek, werd verliefd op hem. En dat veranderde alles. “De reden dat ik dit allemaal aan kan, is dat er iemand naast me staat die zegt dat ik mooi, lief en aardig ben. Vitaliteit is geen individuele prestatie. We denken vaak dat we het zelf moeten oplossen, maar ik red het omdat er iemand naast me staat.”
Vitaliteit, veerkracht en geluk zijn niet alleen persoonlijke prestaties, maar worden mede gevormd door de liefde en steun die je ontvangt. “In organisaties vertaalt zich dat naar echte aandacht, oprechte gesprekken en het gevoel dat je ertoe doet. De kwaliteit van de gesprekken bij het koffieapparaat, de wandelingen tussendoor, de aandacht voor elkaar.”
Teams met sterke onderlinge verbinding scoren significant beter op vitaliteit en kunnen veranderingen beter aan. Zeker in tijden van drukte en onzekerheid helpt die sociale steun om overeind te blijven. “Juist als het zwaar is, moet je mensen zoeken die je energie geven. Dus stop met alleen maar individuele coaching en smoothies in de vitaliteitsweek. Zet in op de ‘wij’, want samen zijn we vele malen veerkrachtiger dan alleen.”
Maar die verbinding ontstaat niet vanzelf. Dit groeit pas wanneer leiders zelf het voorbeeld geven en een cultuur scheppen waarin openheid en steun de norm zijn.
“We zien dat de veerkrachtscore bij leidinggevenden keldert in 2025. Ze krijgen al langer de tikken van boven én onder. En dat begint zijn tol te eisen.” Daarom pleit Niek voor kwetsbaarheid: “Durf kwetsbaar te zijn, durf te zeggen dat het even niet lukt, durf te zeggen: ik zit er vandaag niet zo lekker in. Of: ik weet het ook niet precies. Zo bouw je ook aan psychologische veiligheid. Geef ruimte aan jezelf én je medewerkers om fouten te maken.”
Vitaliteit vraagt om leiders die eerst naar binnen durven kijken, voordat ze naar buiten leiden. Die hun modus en focus bewust kiezen. En die hun team ondersteunen bij grote life events, van geboorte tot verlies, omdat die momenten diep doorwerken in het welzijn van medewerkers. “Die impact duurt vaak nog drie tot zes maanden na de gebeurtenis. Toch krijgen medewerkers na terugkomst vaak direct hun takenlijst weer aangereikt. Daar ligt een kans voor HR en leidinggevenden om écht verschil te maken door menselijke aandacht en tijd te bieden.”
Verander je mindset: “Wat als het ons wél lukt om onze vitaliteit te versterken? Wat als het wél lukt om de onrust te verminderen? Wat als het wél lukt om … Stel die vraag aan jezelf en je team. Het opent een nieuwe energie en verbindt. Stop met mensen duwen, begin met aantrekken door het beeld van ‘wat als het wél lukt’.”
Met het schrijven van zijn recente boek ‘Losgeroest’ wil Niek oproepen om los te komen van starre patronen. “Ben ik de cassowaries, die grote gevaarlijke en onveranderde vogel uit de oertijd, die vastzit in een veranderende wereld? Of ben ik de kangoeroe, die durft te springen, te verkennen en te vernieuwen? Als het antwoord ‘cassowaries’ is, betekent het: durf anders te doen, anders te denken, zoek verbinding, ga op avontuur.
Je hoeft niet van baan te wisselen, maar wel van mindset. Te lang vastzitten betekent verloren tijd. Vraag jezelf: was het de moeite waard? Zo niet, kom in beweging. Zoek anderen op, praat, spring, verander. Durf op avontuur te gaan. Niet als cliché, maar als liefdevolle uitdaging: iets doen waarvan je niet weet of het leuk wordt, maar je doet het toch. Dat is de spier die je sterker maakt, in werk én leven.”
