Nederland houdt hoge deelname aan cultuur

Volgens het ministerie van OCW was er in 2013 veel cultureel aanbod ondanks de bezuinigingen van het vorige kabinet. Er was zelfs een hoger aantal uitvoeringen van door het Rijk gefinancierde instellingen zoals orkesten, dansgezelschappen en theatergezelschappen dan per jaar in de periode 2009-2012. De zalen kenden een gemiddelde bezetting van meer dan de helft.

Rijksmuseum

De rijksmusea hadden in 2013 meer bezoekers dan in de jaren daarvoor. Door de opening van het Rijksmuseum in Amsterdam nam het aantal bezoekers toe, maar ook andere musea kregen meer bezoek. In 2013 bezochten meer kinderen en jongeren een museum.

Bibliotheken

Er werd wel minder gelezen. De bibliotheken leenden in 2013 minder boeken uit. Het aantal leden van de bibliotheek bleef met vier miljoen gelijk.

Vergrijzing

Verder vergrijst het publiek van de meer traditionele cultuur. Musea, ballet en klassieke muziek hadden meer bezoekers in de leeftijd van 65 tot 79 jaar. De populaire vormen van cultuur (cabaret, bioscoop, popmuziek) kenden een toenemende belangstelling van zowel ouderen als jongeren.

Orkesten

De bezoekersaantallen van orkesten bleven gelijk. De door het ministerie van OCW gefinancierde orkesten gaven gemiddeld meer concerten en experimenteerden met andere begintijden en een andere programmering.

Nummer drie van Europa

Nederland staat qua cultuurdeelname in de Europese top drie, na Denemarken en Zweden. Het gaat daarbij om het bezoek aan podiumkunsten, musea, bibliotheken, film, boeken lezen en luisteren en kijken naar culturele programma’s op radio en tv. Met name hoger opgeleiden zijn actief. Niet-westerse allochtonen bezoeken musea, ballet en klassieke muziek minder vaak dan autochtonen.

Bezuinigingen

De publicatie ‘Cultuur in Beeld’ geeft zicht op de eerste ontwikkelingen na ingang van de bezuinigingen van het vorige kabinet op de culturele instellingen in 2013. Maar weinig instellingen stopten daadwerkelijk met hun activiteiten nadat ze van de rijksoverheid minder of geen meerjarige subsidie meer ontvingen. Het ministerie plaatst wel kanttekeningen bij het positieve beeld. Enkele instellingen kregen te maken met kortingen van verschillende overheden. De werklast van medewerkers nam toe en contracten werden geflexibiliseerd. Ook daalde het aantal giften van met name bedrijven, particulieren en private fondsen sterk.

Toekomstbestendig

Minister Bussemaker vindt dat ‘Cultuur in Beeld’ redenen geeft om optimistisch te zijn. “We zijn een land van cultuurliefhebbers. En we zien dat de gesubsidieerde sector beter inspeelt op de vraag van het publiek. Makers en instellingen trekken ander en nieuw publiek door vernieuwende presentatievormen.” We kunnen volgens de minister niet achterover leunen. “Juist in een tijd waarin we ons niet kunnen voorstellen hoe de wereld er over pakweg tien jaar uitziet, hebben we de verbeeldingskracht van kunstenaars hard nodig. Daarom wil ik onderzoeken of het bestaande stelsel in zichzelf voldoende toekomstbestendig is.”

Onderzoeksagenda

Voor het onderzoek naar de toekombestendigheid van het cultuurstelsel komt minister Bussemaker voor de langere termijn met een onderzoeksagenda. Deze gaat bijvoorbeeld over de impact van veranderde publieksvoorkeuren, over de effecten van de flexibilisering op de arbeidsmarkt en over het stimuleren van creatieve vakken in het onderwijs.

Achtergronden uit Cultuur in Beeld

• Qua cultuurdeelname neemt Nederland in Europa de derde plaats in met 34% (na Denemarken en Zweden), bij een Europees gemiddelde van 18% (Eurobarometer 2013).
• De vrije theaterproducenten hadden de afgelopen jaren te maken met een daling van het aantal bezoeken. Deze daling was in 2013 minder dan in 2012.
• Culturele instellingen proberen een ander en breder publiek te bereiken door hun aanbod vernieuwend te presenteren. Dat gebeurt met een verhaal in plaats van uitleg, door geschiedenis persoonlijk te maken of door een bepaalde ervaring mogelijk te maken.
• Door het ministerie van OCW gefinancierde gezelschappen in de podiumkunsten (orkesten, dansgezelschappen, theatergezelschappen) bieden ruim de helft van hun aanbod buiten hun eigen standplaats aan. Door de jaren heen neemt het aandeel uitvoeringen buiten de standplaats licht toe.
• In Amsterdam en Utrecht is de gemiddelde zaalbezetting met 71% en 70% het hoogst. De regio Oost heeft de laagste zaalbezetting met 58%.
• Van de Nederlanders boven de twaalf jaar is 9% lid van een vriendenvereniging in de cultuursector. Dit aandeel stijgt per leeftijdscategorie geleidelijk van 3% (12-19 jaar) tot 14% (65+).

Bron: Rijk