“Mensen met een beperking zijn niet hun beperking, ze hebben er een.”

Samen met programmamakers bij de omroep zet Rick onderwerpen op de agenda bij politiek, media, verenigingen en werkgevers om te werken aan een inclusieve samenleving.

Welke taboes hangen er rondom arbeidsbeperkten?

“Wat je veel ziet is dat werkgevers denken dat wanneer je iemand met een arbeidsbeperking aanneemt, het ziekteverzuim stijgt. Het tegendeel is waar. Het ziekteverzuimpercentage daalt, omdat mensen die geen beperking hebben zich optrekken aan een collega die wel een beperking heeft. Vanwege het beeld dat ze hebben dat de collega met beperking het ‘moeilijker’ heeft, melden medewerkers zich minder snel ziek.“

Welke speerpunten staan centraal tijdens jouw ministerschap?

“Als minister van Gehandicaptenzaken wil ik een minister zijn voor alle mensen met een beperking. Of het nu een zichtbare of een onzichtbare handicap is. Wat ik ook belangrijk vind is dat ik een minister ben voor alle generaties. Daar heb ik de speerpunten ook op ontwikkeld. De eerste is een inclusieve start, waarbij we ons richten op kinderen met een beperking. Ieder kind moet alles kunnen doen wat bij een kind hoort, in de buurt waar hij of zij opgroeit. Daarbij focussen we ons op passend onderwijs en inclusieve speelplekken. Hiervoor heb ik het initiatief genomen met het SamenSpeel-Akkoord, dat door 14 organisaties is afgesloten.

De tweede is een inclusieve arbeidsmarkt, waarbij we 1.000 extra stageplekken willen creëren voor studenten met een beperking. We zien dat deze studenten hun studie vaak niet afmaken, omdat ze geen goede toegankelijke stageplaats kunnen vinden.

De derde is dat wij de programma’s van de publieke omroep inclusiever willen maken. Er worden programma’s gemaakt over mensen met een beperking. Wat we helaas te weinig zien is dat mensen met een beperking kunnen aansluiten bij een talkshow, waarbij ze praten over hun expertise of talent, en toevallig hebben ze ook een beperking.

Onlangs heb ik een vierde speerpunt toegevoegd en dat is eenzaamheid onder mensen met een beperking. We zien dat het kabinet heel veel doet aan eenzaamheid rondom ouderen. Wij willen werk maken van eenzaamheid onder mensen met een beperking. Er zijn heel veel mensen, met name mensen met een verstandelijke beperking, die zich veel meer dan gemiddeld eenzaam voelen. Tot slot reageren we ook op actualiteiten, zoals de harmonisatie van de Wajong en het VN-verdrag Handicap. Als je iets goeds wil doen voor mensen met een beperking, dan moet je kijken naar de totale context waarin die mensen leven.”

Het creëren van 1.000 extra stageplekken voor studenten is een behoorlijke opgave. Waarom is dit zo belangrijk?

“Het start met aandacht geven. Dan wordt het groter en worden mensen er bewust van. Wat ik zie bij organisaties is dat er veel koudwatervrees is als een stagiair met een beperking zich aanmeldt. Het zit hem met name in de onzichtbare beperking. Onlangs had ik bij de Hogeschool Windesheim in Zwolle een inspirerend gesprek met mensen met een autistische stoornis die daar een ICT-opleiding volgen. Wat je ziet is dat die mensen moeilijk aan een baan kunnen komen, doordat het lastig communiceren is tussen een werkgever en werknemer met autisme. Ook zit ik bijvoorbeeld met gemeente Amsterdam aan tafel waar we mensen met een beperking gaan plaatsen, met uitzicht op een duurzame baan. Het meest complex aan dit verhaal is: hoe vind je de juiste stagiair bij de juiste stageplaats? Er is aandacht voor nodig en veel werkgevers weten niet wat er allemaal haalbaar en mogelijk is op het moment dat een student in jouw organisatie gaat stagelopen. Organisaties en veel HR-managers zijn onbewust onbekwaam en dan krijg je dat mensen met een beperking moeilijk aan een stageplaats kunnen komen en dus ook aan een baan.

Wat is jouw boodschap aan HR?

“Wanneer je iemand met een beperking stage laat lopen in de organisatie is dat een mooie kans om te wennen aan iemand met een beperking. Een stagiair heeft een hele andere status dan een medewerker. Niet alleen juridisch, maar ook in de praktijk. Daar liggen kansen, dus pak die kansen ook vooral. Leg contact met instanties die je hierbij kunnen helpen, zoals hogescholen, universiteiten, mbo’s. Er zitten veel studenten aan de kant die een beperking hebben, maar ze zijn soms een beetje onzichtbaar. Ga aan tafel met een organisaties als Handicap en Studie of met Leren en Werken op Maat. Zij hebben kaartenbakken waar mensen in zitten die echt willen.”

Wat is jouw rol in dit geheel precies?

“Ik ben een spin in het web. Zo zit ik met Handicap en Studie aan tafel, met het UWV, met grote werkgevers, met belangenorganisaties als VNO-NCW en leg ik verbindingen. Ik word door grote organisaties als de gemeente Amsterdam, Aegon en Unilever benaderd, waarbij ik ze help om inclusiever te worden en zo te zorgen voor de invulling van stageplaatsen voor mensen met een beperking.”

Jij bent in Nederland de eerste minister van Gehandicaptenzaken. Hoe werkt dit in andere landen?

“In Engeland zijn ze heel goed in het tonen van talenten van mensen met een beperking. Op tv hebben ze bijvoorbeeld een weervrouw die een onderarm mist. Deze dame staat niet te presenteren, omdat ze een arm mist, maar omdat ze verstand heeft van het weer. Dat is een andere volgorde. Als je anders leert kijken naar mensen met een beperking, geef je ze sneller kansen op de arbeidsmarkt en laat je ze sneller in je organisatie instromen.

België heeft een minister die verantwoordelijk is voor de rechten van mensen met een handicap. Daar is een loket ingericht waarbij mensen met een beperking alle vragen kunnen stellen die ze hebben, zoals over wonen, werken, vrije tijd. Er is één spelregel; vragen van mensen met een beperking moeten snel worden beantwoord, zodat mensen ook weten waar ze aan toe zijn. In Nederland zie je te vaak nog dat mensen tussen wal en schip raken.”

Je bent nu ruim een half jaar als minister aan het werk. Je termijn van een jaar is verlengd tot 1 april 2021. Wat ga je de komende maanden doen?

“Ik ga door met het realiseren van de speerpunten. De basis hiervoor staat, we hebben als ministerie een goed netwerk van allerlei organisaties, waarmee we de samenwerking verder gaan uitbouwen. Het VN-Verdrag Handicap is er, maar de positie van mensen met een beperking wordt tot dusverre nog niet beter. Dat werd in december weer eens duidelijk na onderzoek door onder andere Ieder(1n). Daar moeten we wat aan doen. Het vierde, nieuwste speerpunt over eenzaamheid onder mensen met een beperking, daar ga ik ook mee aan de slag. Deze punten krijgen de komende maanden de meeste aandacht.”

De Driessen Foundation is als maatschappelijk partner betrokken bij de selectie van geschikte deelnemers aan de ‘koffer van Rick’. Wat houdt de koffer van Rick precies in?

“Het derde speerpunt is de programma’s van de publieke omroep inclusiever maken. Dat doen we met de ‘koffer van Rick’. Het is een online database waar we cv’s in verzamelen van deskundigen, die toevallig een beperking hebben. Deze mensen hebben veel kennis van een bepaald thema, zoals mode, lifestyle, juridische zaken en toevallig een beperking. In de koffer zitten op dit moment zo’n 60 mensen, die mede geselecteerd zijn door de Driessen Foundation.

De ‘koffer van Rick’ is een hulpmiddel om een programma inclusief te krijgen en programmamakers anders te laten denken. Wij bieden de kandidaten die in de koffer zitten een podium om te laten zien waar ze verstand van hebben, wat hun talent is. Zet je mensen aan tafel waarbij het gesprek niet gaat over de beperking, maar over het talent dat ze hebben, dan gaan kijkers anders denken over mensen met een beperking. Ze beschikken namelijk over veel meer dan alleen hun beperking. Een paar maanden geleden zat ik bij DWDD aan tafel om te praten over het songfestival. Dan is er niemand die naar mijn beperking vraagt, want daar gaat het dan niet om.”

Heb je een gouden tip voor HRM’ers die aan de slag willen met inclusief werkgeverschap?

“Je kunt hele mooie kansen creëren als je gebruikmaakt van technische tools, waardoor je mensen met een beperking gemakkelijk kunt laten solliciteren. Probeer je hele sollicitatieproces zo in te richten dat ze zich welkom voelen en stel geen vacatureteksten op speciaal voor mensen met een beperking. Zorg dat je je sollicitatieproces zo inricht dat mensen je makkelijk kunnen vinden en tijdens het werk de juiste begeleiding krijgen. Ook in job carving, waarmee je een baan kunt creëren voor mensen met een beperking, zitten kansen.”

Wat is je toekomstdroom?

“Mijn grootste wens is dat mensen anders leren kijken naar mensen met een beperking. Wij denken op dit moment helaas nog te vaak dat mensen die bijvoorbeeld in een rolstoel zitten, alleen een rolstoel kunnen besturen. Mensen met een beperking zijn niet hun beperking, ze hebben er een. Zo simpel is het. Iedereen heeft zijn of haar talenten en iedereen kan zijn of haar steentje bijdragen aan onze samenleving.”

Driessen Foundation

De missie van de Minister van Gehandicaptenzaken is volledig in lijn met die van de Driessen Foundation. Want ook wij vinden dat er meer aandacht moet zijn voor mensen die nu te vaak en onterecht aan de zijlijn staan. Daarom hebben wij ons als maatschappelijk partner verbonden aan dit initiatief van KRO-NCRV. Op deze manier dragen wij bij aan een inclusieve arbeidsmarkt, waarin mensen met een beperking de kans krijgen om hun waardevolle talenten in te zetten. www.driessenfoundation.nl.

Dit interview is verschenen in het magazine Trends in HR, thema ONTWIKKELING, april 2020.