Banenafspraak: profitsector versus publieke sector
‘Op naar de 100.000 banen!’ is een initiatief dat werkgevers informeert en inspireert om 100.000 werkplekken te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. We spreken met Aart van der Gaag, commissaris van het project en sinds kort ook inspirator voor overheidswerkgevers.
De afspraak is om in 2026 in totaal 125.000 mensen met een arbeidsbeperking aan het te werk krijgen. Een vijfde daarvan moet worden ingevuld door de publieke sector. Op dit moment loopt de profitsector voorop als het gaat om het creëren van banen. Aart: “In totaal moeten we 9.000 werkplekken per jaar creëren en we lopen er 13.000 voor. Aantallen die er niet om liegen. De duurzaamheid is ook niet slecht: meer dan 80% werkt na een jaar nog. 60% heeft een direct dienstverband gekregen. Dat zijn getallen die op de normale populatie lijken. Daar zijn we heel tevreden over. Ondanks dat het heel goed gaat, werken we altijd nog met een relatief klein percentage bedrijven. Het zoeken en vinden van kandidaten is nog niet eenvoudig, dus als alle bedrijven mee zouden doen dan hadden we niet genoeg kandidaten. Het in beeld brengen van mensen die hiervoor in aanmerking komen, is vanaf het begin het grote ding geweest, ondanks dat we toch fors vooruitlopen op het plan.”
Zijn er regels die het banenplan belemmeren?
“Mijn opvolger bij de ABU heeft het mooi benoemd: ‘Ze hebben voor de moeilijkste groep de moeilijkste regels bedacht. De staatssecretaris van SZW heeft de ambitie om de zaak te vereenvoudigen en verduidelijken. Wil je echt een slag slaan, dan moet je het voor deze groep veel eenvoudiger maken. Waarom moeten ze allemaal onder de regels van de WWZ of de WAB vallen? Stel je neemt iemand uit de doelgroep aan en doet ontzettend je best. Na zes maanden blijkt het er niet in te zitten. Niet omdat de medewerker of jij je best niet hebben gedaan, maar gewoon omdat het niet matcht. Dan moet je een ontslagvergoeding uitbetalen. Ik zou het heel verstandig vinden om voor deze groep een wat losser regiem op te stellen.”
Dus de voorkeur zou uitgaan naar versoepeling van de huidige regels?
“Ja, precies. Daarnaast merk je dat de AVG het lastiger maakt om te bemiddelen, omdat we niets meer over arbeidsbeperkingen mogen vastleggen. De werkgever moet wel weten of iemand kan tillen of telefoneren en hoeveel uur per dag. Of de regel dat een vacature eerst intern uitgezet moet worden. Zo komt iemand met een handicap er nooit tussen.”
Wat kan de publieke sector leren van de profitsector?
“De doelstelling van 31.000 werkplekken werd in december 2018 ruim overschreden met 44.000. Dat is spectaculair! Waar de profitsector 13.000 werkplekken voorloopt op het gestelde doel van 100.000, lopen zij er 3.500 achter op 25.000. Dat zijn grote verschillen. Dat tij moet gekeerd worden.” “In het bedrijfsleven is een soort beweging ontstaan met bedrijven die elkaar stimuleren en bij elkaar komen via netwerken. Een ondernemer zegt sneller ‘Dat gaan we doen!’, terwijl in de publieke sector veel regeltjes zijn die zaken soms tegenhouden. In de publieke sector moet er vaak eerst een beleidsplan komen. Al zie ik ook echt een aantal pareltjes: Universitaire ziekenhuizen doen het voortreffelijk, hbo-instellingen ook, terwijl het mbo dan weer achterblijft. Waarom dat is, daar ga ik achter komen.”
“We proberen de ervaring die we hebben opgedaan in de profitsector, over te dragen naar de publieke sector. Er zijn genoeg initiatieven, stichtingen en projectgroepen, dus ik wil ook niet veel nieuwe dingen bedenken. Je moet proberen om ze beter te laten samenwerken en zo nu en dan een impuls geven. Of dat op dezelfde manier lukt in de publieke sector daar heb ik geen garantie voor, maar we gaan zeker ons best doen.”
Wat zijn de voordelen van het aannemen van iemand met een arbeidsbeperking?
“Al bewezen is dat het ziekteverzuim daalt. Wanneer je ziet dat je collega met een beperking er altijd is, dan ontstaat er een bepaalde collegialiteit. Deze collega is er altijd, ondanks de beperking. Kan ik me dan nu wel ziekmelden? Het enthousiasme en plezier neemt vaak toe wat ook leidt tot productiviteitstoename. Dan zijn er ook hele specifieke dingen: de waarde van autisme bijvoorbeeld. Waar anderen overheen kijken, dat zien mensen met autisme.”
Wat is je toekomstdroom?
“Dat iedereen zonder te kijken naar achtergrond of afstand tot de arbeidsmarkt mee kan doen. Er moet voor iedereen een kans zijn. De overheid moet dit voor de werkgever makkelijker maken. Er is echt bewezen dat organisaties hier beter van worden. We hebben zeker het idee dat we aan de goede dingen werken, maar wanneer het gewoon wordt hebben we ons doel eigenlijk pas echt bereikt.”