Drie manieren om de arbeidsmarkt te moderniseren

Mark Vletter is oprichter van Voys Telecom. Ronald Mulder is econoom, ondernemer en oprichter van de Maatschappij voor Innovatie van Economie en Samenleving. De wijzigingen van de arbeidsmarkt in de vorm van de Wet Werk en Zekerheid (Wwz) en de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsverhoudingen (DBA) zien zij als restauratie in plaats van modernisering. Deze ‘reparaties’ moeten zo veel mogelijk werkenden richting een vaste baan krijgen. “Maar het is geen 1950 meer”, aldus de columnisten.

Fundamentele onzekerheid

Vletter en Mulder benadrukken de complexiteit en onvoorspelbaarheid van de economie. “De meeste mensen doen werk dat nog niet bestond toen ze aan hun schoolloopbaan begonnen. Bedrijven opereren in een context van fundamentele onzekerheid.” Flexibel werk is daarom onmisbaar om risico’s beheersbaar te houden. Kan flexibiliteit niet worden ingevuld met tijdelijke contracten of ZZP’ers, dan betekent dat niet meer vaste banen, maar meer uitzend- en payroll-constructies. “Kan dat ook niet, dan komen er simpelweg minder banen.”

Loze belofte

De columnisten benadrukken de schijnzekerheid van een vaste baan. Een arbeidscontract voor onbepaalde tijd is volgens hen net zo’n loze belofte als een gegarandeerd pensioen. “Niemand kan veertig jaar vooruit kijken en de meeste ondernemingen halen hun veertigste verjaardag helemaal niet. Zekerheid kan ook te comfortabel voelen: zolang je op tijd komt en doet wat je gezegd wordt, zit je gebeiteld.”

Zelfstandig professional in loondienst

Vletter en Mulder denken dat te veel zekerheid risicomijdend gedrag geeft en een focus op ‘houden wat je hebt’. “Van een werknemer verwachten we tegenwoordig echter dat hij zich blijft ontwikkelen, dat hij beslissingen durft te nemen en dat hij fouten durft te maken. Niet voor niets heeft een grote hogeschool zich inmiddels tot doel gesteld haar studenten op te leiden tot ‘ondernemende professionals’. De werknemer wordt steeds meer een ‘zelfstandig professional in loondienst’.”

Drie punten voor een modernere arbeidsmarkt

Er is volgens beide columnisten dan ook geen restauratie van de arbeidsmarkt nodig, maar een modernisering. Deze draait om de volgende drie punten, die de rechten van flexwerkers verbeteren en werkenden sneller van baan naar baan laten gaan:

1. Alle werkenden krijgen een inkomensverzekering
Vletter en Mulder zien dat werknemers en ZZP’ers steeds meer op elkaar lijken, maar fiscaal en qua sociale verzekeringen onder verschillende regimes vallen. Dat zorgt voor ongewenste situaties. “We moeten komen tot één verplichte basis-inkomensverzekering voor iedereen op de arbeidsmarkt. Daaraan wordt de hoogte van de huidige werknemersverzekeringen en van de zelfstandigenaftrek dan aangepast.”

2. Herverdelen van risico’s
Het is volgens Vletter en Mulder verstandig om risico’s te laten dragen door degene die ze kan beïnvloeden. Zo zou de werkgever minder het risico moeten dragen van zieke en arbeidsongeschikte werknemers en meer van werkloze medewerkers. De werkgever kan bijvoorbeeld een werknemer met een vast dienstverband bij ontslag 70 procent van het oude loon betalen, totdat hij of zij een nieuwe baan heeft. Hiervoor kan een maximum gelden dat gekoppeld is aan het aantal dienstjaren. “Daarmee prikkel je werkgever én werknemer om te werken aan blijvend leren en employability.”

3. Soepeler ontslagrecht
De columnisten stellen dat de Wwz het, afgezien van bedrijfseconomische redenen, veel te moeilijk gemaakt om iemand te ontslaan. Eerder was dat vooral duur, nu is het onmogelijk, behalve als je disfunctioneren kunt onderbouwen met een solide dossier. “Dat betekent: je medewerkers vertellen wat ze moeten doen en turven wanneer ze tekortschieten. Precies wat je in een modern bedrijf niet wilt.”

Bron: Management Team