De impact van de Wet DBA op zzp’ers en organisaties

Verschil tussen zelfstandigen en werknemers

Voor de Belastingdienst is het belangrijk om te weten of iemand een zelfstandige is of in loondienst werkt. Want zelfstandigen en werknemers worden verschillend behandeld op het gebied van belastingen en sociale zekerheid. Als je persoonlijk werk doet, betaald krijgt en iemand zegt wat je moet doen, dan heb je een dienstverband. In de praktijk kan het voorkomen dat een zzp’er langdurig voor één opdrachtgever werkt, of dat de opdrachtgever niet alleen een vergoeding betaalt, maar ook de werkuren voorschrijft en opdrachten geeft. In dat geval kan het zijn dat er sprake is van een dienstverband.

Aanpak van schijnzelfstandigheid

Het kabinet heeft als doel om schijnzelfstandigheid aan te pakken, omdat anders belastingen en sociale premies worden mislopen. Schijnzelfstandigheid treedt op wanneer iemand als zelfstandige werkt, maar eigenlijk behandeld wordt als een werknemer. Dit kan gebeuren wanneer iemand afhankelijk is van één opdrachtgever, geen werkelijke ondernemersrisico’s draagt en beperkte vrijheid heeft bij het bepalen van zijn of haar werkzaamheden.

Bescherming van werkenden

Normaal gesproken draagt iemand in loondienst premies af voor sociale zekerheid, zoals WW, ZW en pensioenopbouw. Zzp’ers hebben daarentegen de verantwoordelijkheid om zichzelf te beschermen. Wanneer grote groepen werkenden niet deelnemen aan dit socialezekerheidsstelsel, kan het moeilijker worden om voldoende bescherming te bieden aan kwetsbare werkenden. Bovendien ontstaat er oneerlijke concurrentie voor werkgevers die wel werknemers in vaste dienst hebben. Binnen de groeiende groep zzp’ers bestaan er ook zorgen over onvoldoende bescherming tegen inkomensveranderingen als gevolg van werkverlies of ziekte.

Wet DBA: wat houdt het in en wat zijn de gevolgen?

In 2016 werd de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) geïntroduceerd om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Deze wet maakte opdrachtgevers en zzp’ers samen verantwoordelijk voor de fiscale gevolgen van hun arbeidsrelatie. Ook zorgde de wet voor veel onzekerheid en verwarring, waardoor de wet tijdelijk werd opgeschort. Onlangs kondigde onlangs aan vanaf 1 januari 2025 weer volledig te handhaven.
Dit betekent dat wanneer je als opdrachtgever een zzp’er een opdracht geeft voor één jaar en dit met één jaar zou verlengen, je al te maken krijgt met deze handhaving. Het is dus erg belangrijk dat je nu al actief alle lopende contracten controleert op rechtmatigheid.

Verduidelijking van regels

Om de regels duidelijker te maken, nemen we de criteria op in de regelgeving. We leggen de focus op de volgende drie belangrijke criteria:

• Wordt het werk gecontroleerd en zijn er instructies? (gezagsverhouding)
• Vormt het werk een kernactiviteit binnen de organisatie van de opdrachtgever? (inbedding)
• Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen de arbeidsrelatie?

Lees ook: HR-beleid moet zich ook op inzetbaarheid van zzp’ers richten

Inbedding en gezagsverhouding

Naast ‘gezagsverhouding’ wordt nu ook het begrip ‘inbedding’ geïntroduceerd. De exacte invulling van deze nieuwe regel moet nog door het kabinet worden bepaald. Zelfstandigenorganisaties waarschuwen dat deze maatregelen ook zelfstandigen gaan treffen die overduidelijk ondernemer zijn en niet concurreren met werknemers in loondienst. Denk bijvoorbeeld aan situaties waarin zelfstandigen invallen voor werknemers die met zwangerschapsverlof zijn en werkzaam zijn in een ‘ingebedde’ functie. Het is van groot belang dat de regels niet te streng worden, om te voorkomen dat zelfstandigen onnodig benadeeld worden.

Bron: Haert