Is hiërarchie nog van deze tijd? Volgens gedragsbioloog Patrick van Veen wel degelijk. Mits we beter begrijpen wat de functie ervan is. Vanuit zijn observaties bij mensapen legt hij uit dat hiërarchie en leiderschap ontstaan om energie te besparen, rust te creëren en snel besluiten te nemen. “De leider heeft een verantwoordelijkheid om processen te faciliteren, energie te besparen, zorgen dat beloning rechtvaardig wordt verdeeld en te zorgen voor rust in de groep.”
(Fotograaf: Roy Borghouts)
Toch zien we in organisaties vaak het tegenovergestelde. Leiders worden benoemd van bovenaf, zonder inspraak van het team. Terwijl chimpansees hun leiders democratisch aanwijzen én corrigeren, kennen wij nauwelijks mechanismen voor ‘demotie’. Dat maakt dat ongeschikte leiders vaak te lang blijven zitten. “Misschien kunnen we daarbij iets leren van de apen: dat veranderende omstandigheden ook ander leiderschap vragen.”
Patrick pleit voor het betrekken van teams bij de benoeming en beoordeling van leidinggevenden. Daarnaast ziet hij een rol weggelegd voor de ‘nar’: iemand die onschendbaar is en leiders continu spiegelt op hun gedrag. Want juist in hun voorbeeldrol ligt de sleutel tot vertrouwen en dat ontstaat vooral door voorspelbaarheid.
Benieuwd wat chimpansees ons nog meer leren over leiderschap, vertrouwen en gedrag?
Nieuwsgierig geworden?
Met scherpe cijfers, inspirerende visies en praktijkverhalen biedt deze themaspecial inzichten voor álle lagen van leiderschap. En biedt het houvast voor HR om het verschil te maken, juist nu.
