Privéproblemen moeten meer meetellen bij ziekteverzuim

“Een jonge kerel meldde zich ziek terwijl hij op het oog weinig mankeerde”, vertelt zelfstandig bedrijfsarts Jeanette Hemke uit Amsterdam. Toen Hemke doorvroeg, bleek hij grote problemen met zijn vrouw en kinderen te hebben. “Terwijl hij net een vaste aanstelling had en daar zo blij mee was, ging het mis. Er dreigde zelfs ontslag.”

Niet-medische redenen

De helft van werknemers met ziekteverzuim mankeert medisch niets, meldde Trouw onlangs. De vereniging van bedrijfsartsen (NVAB) kwam toen met de mededeling dat niet-medische redenen zeker 70 procent van het ziekteverzuim veroorzaken. “Privé gaat het vooral om zieke kinderen, schulden, mantelzorg en bonje met de partner”, stelt Jurriaan Penders, voorzitter van de NVAB. “Op het werk spelen met name problemen met de chef of collega’s en stress. Het is geen zwart verzuim, want de afwezigen mankeren echt wat. En komt daar een snotneus of hoofdpijn bij, dan zijn ze daar veel minder tegen opgewassen dan anderen.”

Zelf betalen

Zelfstandigen werken in die situaties vaak wel door, net als werknemers met nulurencontracten. Zou het een oplossing zijn om iedereen ziektedagen (deels) zelf te laten betalen? “Nee”, vindt Penders, “dat leidt alleen tot calculerend gedrag. Twee dagen ziek zijn op eigen kosten en er dan nog maar twee dagen op kosten van de baas aan vastplakken.”

Ook Hemke beschouwt financiële prikkels zeker niet als oplossing van ziekteverzuim door privéproblemen. “Je lost er het probleem niet mee op, noch voor de werkgever noch voor de werknemers. Die melden zich niet meer zomaar ziek, want de cultuur van de jaren 90, van lekker thuis gaan zitten, ligt achter ons.”

Combineren verlof en ziekteverzuim

Professor Jac van der Klink van de Universiteit van Tilburg, voormalig bedrijfsarts, is er voorstander van om het opnemen van verlof en ziekteverzuim meer in elkaars verlengde te zien en/of te combineren. “Als je ziet hoe de privé- en werkdruk de afgelopen decennia zijn toegenomen, zou het heel goed zijn dat werkgever en werknemers de hele tijdsbesteding in ogenschouw nemen, als de werknemer even vastloopt. Het betreft dan ook de vaak vele al dan niet gecompenseerde overuren, de vrije uren en ziekteverzuim.” Van der Klink stelt dat als je samen een oplossing wilt vinden, het niet zo relevant is of de oorzaak van de verminderde inzet fysiek, psychisch of sociaal is. “Volgens de WHO maken alle drie die aspecten deel uit van gezondheid.”

Betere verstandhouding

De enige oplossing is volgens de bedrijfsartsen een betere verstandhouding en dus meer overleg tussen werkgever en werknemers. “Je moet het durven bespreken en dan samen oplossen. Een werkgever die openstaat voor de problemen kan er sneller en beter op inspelen en naar oplossingen zoeken”, meent Penders.

Verspilling

Hemke wil verder gaan. Ze ziet een verspilling doordat mensen thuis zitten, maar wel degelijk aangepast werk kunnen doen. “Wanneer dit inzichtelijk wordt, ook de kosten ervan, wordt het voor een werkgever interessant om preventie op te pakken.” Werkgevers en werknemers kunnen dan ook samen bespreken hoe ze omgaan met noodzakelijk verlof vanwege privéproblemen. Hemke: “In overleg bepaal je bijvoorbeeld of thuis werken en/of flexibelere werktijd mogelijk is. Samen de lasten verdelen. Een werkgever hoeft niet eenzijdig op te draaien voor de privéproblemen van zijn mensen, maar heeft er ook baat bij dat werknemers zich gesteund weten en dat ziekteverzuim niet vals wordt aangewend.”

Angstcultuur

Volgens Hemke moeten bedrijfsartsen, zonder het overdragen van medische informatie, werkgevers ook signalen kunnen geven over problemen. Het heeft echter haar voorkeur dat de bedrijfsartsen werknemers overhalen om zich te uiten. “Maar dan stuit je soms toch op een angstcultuur. Omstandigheden zijn zo hard geworden, mensen moeten zo vechten voor een vast contract.”

Werken als medicijn

Hemke en Penders geven het voorbeeld van de werknemer die kanker heeft, behandelingen krijgt, maar toch zo vaak mogelijk naar zijn werk gaat. Hemke: “Als je werkgever en collega’s jou steunen en de sfeer is goed, dan kun je vaak beter doorwerken dan thuis te gaan zitten piekeren over de ellende die je mogelijk overkomt.” Volgens haar geldt dat vaak ook voor andere privéproblemen. “Mijn motto: werken is een wonderlijk medicijn. Het moet net als het medicijn veilig, passend en goed gedoseerd zijn.”

Bron: Intermediair