Nieuw leiderschap en duurzame inzetbaarheid: zo houd je jezelf en je team vitaal

Wat is nieuw leiderschap en waarom is het nu belangrijk?

In een tijd van hybride werken, personeelstekorten, diverse generaties op de werkvloer en mentale druk, wordt er veel gevraagd van jou als leidinggevende. Traditionele hiërarchische structuren werken niet meer en worden ook niet meer geaccepteerd; medewerkers zoeken leiders die richting geven én ruimte laten. Nieuw leiderschap speelt hierop in door klassieke leiderschapsstijlen te transformeren naar waarden gedreven leiderschapsstijlen die staan voor empathie, autonomie, zingeving maar ook kennisdeling.

Volgens het Trends in HR-onderzoek van Driessen Groep (2024) zijn vertrouwen, verbinding, voldoening en autonomie de sterkste voorspellers van werkgeluk. Deze uitkomsten onderstrepen waarom het leiderschap van vandaag méér vraagt van jou dan alleen sturen op resultaat. Vooral jongere medewerkers (18–34 jaar) scoren hierin relatief lager, wat de urgentie vergroot om leiderschap opnieuw vorm te geven.

Nieuw leiderschap bouwt op vier samenbindende principes:

• Loslaten
  Leiders geven hun team autonomie en laten micromanagement los. Dit vergroot het eigenaarschap en draagt bij aan werkplezier. Vooral in hybride teams vraagt dit om een andere aansturingsstijl, gericht op vertrouwen in plaats van controle.
• Empathie
  Leiders tonen oprechte interesse in de mens achter de medewerker. Empathisch leiderschap bevordert vertrouwen en verbinding, twee sleutelvariabelen voor werkgeluk.
• Resultaatgerichtheid
  In een complexe omgeving is een heldere koers onmisbaar. Nieuw leiderschap biedt die richting, maar met ruimte voor initiatief, eigen invulling en ook wat we van elkaar mogen en moeten verwachten.
• Bescheidenheid
  De leider is niet de held van het verhaal, maar een facilitator van collectief succes. Zo ontstaat een cultuur van psychologische veiligheid en groei en ontwikkeling.

Deze visie op leiderschap wordt ondersteund door internationale onderzoeken. Zo stelt McKinsey (2023) dat organisaties met empathische leiders vier keer vaker hoog engagement rapporteren en 60 procent minder kans hebben op burn-out onder medewerkers.

Deze principes sluiten nauw aan bij wat Reijn omschrijft als samenbindend leiderschap, waarin verbinding, resultaatgerichtheid en empathie de kern vormen van effectief leiderschap.

Nieuw leiderschap en duurzame Inzetbaarheid voor leiders

Om nieuw leiderschap effectief te kunnen toepassen, moet je als leider ook zorgen voor jouw eigen duurzame inzetbaarheid. Dit betekent dat je aandacht moet besteden aan je fysieke en mentale gezondheid, tijd moet nemen voor zelfreflectie en persoonlijke ontwikkeling en een goede werk-privébalans moet behouden. Hier zijn enkele basale stappen die je kunt nemen:

• Zelfzorg: plan regelmatig tijd in voor ontspanning en activiteiten die energie geven. In organisaties laten we ons snel leiden door de waan van de dag en vult de agenda zich vanzelf. Ben je je hiervan bewust en zo ja; neem je de tijd en ruimte om over andere dingen na te denken? Dit is helpend om te beseffen waar je het wel of niet voor doet en wat dit jou en de organisatie brengt. Klopt het nog? Of moet je dit verder verkennen en andere keuzes maken? Het is dus belangrijk om tijd te nemen voor bezinning. En dat voelt in het begin wellicht wat apart, maar ruimte nemen om na te denken zorgt echt voor balans, inspiratie en een betere belasting.
• Mentorschap: door zowel mentor als mentee te zijn, krijg je waardevolle inzichten en ondersteuning. Het mentorschap biedt een kans om te leren van anderen en om eigen kennis en ervaring door te geven, wat bijdraagt aan persoonlijke groei en duurzame inzetbaarheid. Mentorschap speelt ook een belangrijke rol in het begeleiden van jongere generaties zoals Generatie Z, die andere verwachtingen hebben van hun leidinggevende. Ontdek in dit artikel wat jonge professionals écht nodig hebben. 
• Netwerken: onderhoud een sterk professioneel netwerk om ideeën uit te wisselen en steun te vinden. Af en toe helpt het ook om met vakgenoten stoom af te blazen om vervolgens uitdagende perspectieven weer te kunnen zien. Dit kan natuurlijk ook binnen de eigen organisatie met een buddie. Zorg er dus voor dat het niet een ‘one man job is’, maar organiseer je eigen kritische ‘tegenspraak’, steun en het ‘luisterende oor’.
• Balans: zorg voor een gezonde werk-privébalans door duidelijke grenzen te stellen en tijd te nemen voor familie en vrienden. Bespreek bijvoorbeeld of jij en je partner wel een evenredige bijdrage leveren aan de kinderen en/of dingen die ook moeten gebeuren? Het goede voorbeeld geven en op elkaar kunnen bouwen is belangrijk en fijn én levert geluk op.

Samen werken aan duurzame inzetbaarheid

Duurzame inzetbaarheid is een leuke collectieve verantwoordelijkheid. HR-professionals, bestuurders en teams zijn medevormgevers van een gezonde organisatiecultuur. Een gedeelde inzet is noodzakelijk om leiders duurzaam te ondersteunen en te versterken.

HR kan leiders enorm faciliteren door als business sparingspartner continu de eerlijke en oprechte spiegel te zijn voor de leider. Daarnaast faciliteert HR met persoonlijke ontwikkelbudgetten, coachingstrajecten en vitaliteitsprogramma’s. Denk aan structurele leiderschapslabs waarin leidinggevenden samen reflecteren op hun rol en dilemma’s. Door leiders expliciet onderdeel te maken van de HR-strategie, verhoog je hun eigenaarschap en betrokkenheid bij de bredere organisatiedoelen.

Bestuurders hebben een voorbeeldrol en moeten het besef hebben dat de leiders in hun organisatie ook écht (gaan) zien. Het is altijd contact voor contract om samen verder te komen. Oprechte aandacht vormt hierbij de randvoorwaarde om duurzame inzetbaarheid levend te houden en zelfs te vergroten.

Teams beïnvloeden de inzetbaarheid van leiders meer dan vaak wordt gedacht. Zij kunnen leiders maken en breken. En ook helpen hun grenzen te bewaken, agenderen wanneer leiderschap ontbreekt en samenwerken aan gedeeld eigenaarschap. Psychologische veiligheid, het bespreekbaar maken van gevoelens en verwachtingen door het eerlijke en open gesprek te voeren zijn hierbij onmisbaar.

Voorbeeld uit de praktijk: in sommige organisaties – denk aan middelgrote gemeenten of onderwijsinstellingen – worden leiderschapsdagen georganiseerd waarin leidinggevenden onder begeleiding van een coach of facilitator met elkaar in gesprek gaan over thema’s als werkdruk, teamontwikkeling en persoonlijk leiderschap. Tijdens zulke sessies ontstaat gelukkig vaak een open sfeer waarin ervaringen worden gedeeld, herkenning ontstaat en gezamenlijke leerdoelen worden geformuleerd. Zulke initiatieven dragen niet alleen bij aan het welzijn van leiders zelf, maar versterken ook het onderlinge vertrouwen en de samenhang binnen de organisatie. Door ruimte te creëren voor reflectie en dialoog, groeit duurzame inzetbaarheid van binnenuit. Het is wel de uitdaging om na dergelijke dagen dit vast te houden en echt om te gaan zetten naar nieuwe gedragen patronen.

Een gedeelde visie op werkgeluk, vitaliteit en groei maakt duurzame inzetbaarheid een gedragen waarde in plaats van een individueel streven.

Praktische tips voor leiders die het verschil willen maken

Onderstaande tips vormen een samenvatting van de belangrijkste adviezen uit dit artikel:

• Stimuleer ontwikkeling: maak ruimte voor leren, stel leerdoelen en geef zelf het goede voorbeeld. Ontwikkeling is geen eenmalig moment, maar een continu proces.
• Bouw aan veiligheid: zorg voor een werkomgeving waarin medewerkers zich gezien, gehoord en gesteund voelen. Luister oprecht, reageer bewust.
• Geef en ontvang feedback: maak van feedback een gewoonte. Wees daarin open, eerlijk én voorbeeldgevend. Zo versterk je de teamcultuur.
• Zorg goed voor jezelf: herstelmomenten, grenzen bewaken en reflectie zijn essentieel. Een gebalanceerde leider vormt de basis voor een veerkrachtig team.

Nieuw leiderschap draait om de balans tussen sturen en loslaten. Tussen resultaten en relaties. En vooral: tussen zorg voor anderen en zorg voor jezelf. Wie zichzelf duurzaam inzetbaar houdt, bouwt aan een toekomstbestendige organisatie en werkgelukkige collega’s. Leiderschap is een serieus vak én een keuze die je met overtuiging moet maken. Met welke waarden, passie en gedrevenheid we dit invullen, maakt het verschil. Daarbij is werkgeluk een belangrijke factor voor duurzame inzetbaarheid.

Dit artikel is geschreven door Wendy Springvloet, directeur bij Reijn.