Iedereen droomde ervan: werken waar en wanneer het jou uitkomt. Geen gedoe meer over reistijd, geen scheve blikken als je pas om half tien op kantoor verschijnt. In joggings- of nette broek, thuis of op kantoor. Helemaal zelf bepalen hoe je dag eruitziet. Eindelijk vrijheid.
Maar wat merken we nu, een paar jaar later? Minder gedeelde frustratie over haperende verbindingen of gedeelde zucht wanneer alles misgaat. Maar bovenal: minder het gevoel dat je er écht bij hoort. Het teamgevoel brokkelt af. En dat is niet zomaar een probleem van gemiste gezelligheid: het raakt de kern van samenwerken.
Volgens het CBS werkte in 2023 ruim de helft van de werkenden in Nederland soms of meestal thuis. Logisch, want je hebt meer flexibiliteit, goede balans tussen werk en privé en meer eigen regie. Mooie voordelen. Maar we verliezen ook iets. Iets kleins maar fundamenteels: sociale afstemming. Dat onbewuste meebewegen waardoor samenwerken vanzelf gaat.
Mensen zijn van nature sociale dieren. We pikken elkaars gedrag, tempo en kleine signalen moeiteloos op. We noemen dit sociale synchronisatie: een onbewuste afstemming die zorgt voor vertrouwen en dat ‘wij-gevoel’. Op kantoor gaat dat vanzelf. Je voelt wanneer iemand ruimte wil of juist behoefte heeft aan een praatje. Je weet wanneer het tijd is voor een grap. Eén blik, een stilte, een zucht: het zegt genoeg.
Maar thuis, achter dat scherm? Daar valt die natuurlijke afstemming weg. Iedereen werkt in zijn eigen ritme, op een andere plek, met andere prikkels. Geen lichaamstaal of ondertoon. Alleen woorden. En die zijn vaak dubbelzinnig. En dus gaan we invullen: was die opmerking serieus of sarcastisch? Is iemand bot, of gewoon druk? Dat constante gepuzzel kost energie. Het maakt ons moe, onzeker en prikkelbaar. Dit fenomeen heet ambiguity aversion: onze hersenen houden niet van onduidelijkheid en zoeken naar grip, zeker in sociale relaties. En als grip ontbreekt, groeit de onzekerheid. Over de ander en uiteindelijk ook over onszelf.
Thuiswerken geeft autonomie: jij bepaalt je werkplek, je werktijden en zelfs je outfit. Klinkt als de ultieme vrijheid. Maar als alles kan, voelt niks meer vanzelfsprekend. En als die vrijheid geen duidelijke kaders heeft, verandert autonomie al snel in choice overload: mentale overbelasting door te veel opties zonder houvast. En zonder zicht op wat collega’s doen, verdwijn je ongemerkt in je eigen bubbel. Die bubbel voelt veilig, maar knipt ook de verbinding door.
Autonomie en flexibiliteit zijn belangrijk. Maar werkgeluk draait ook om samen iets meemaken. Samen lachen. Samen ergens voor gaan. Hybride werken zet ons voor een paradox: hoe behoud je vrijheid, zonder elkaar kwijt te raken?
Het antwoord ligt in bewust samen ritme maken. Niet door fulltime terug te willen naar kantoor, maar door kleine gewoontes te creëren die het teamgevoel versterken:
Hybride werken draait niet alleen om goede wifi en duidelijke afspraken. Het draait om balans tussen autonomie en verbinding. Te veel vrijheid zonder ritme leidt tot chaos. Te veel regels zonder ruimte verstikt initiatief.
De échte uitdaging? Niet hoe we hybride werken volhouden, maar hoe we zorgen dat mensen zich vrij voelen zonder elkaar kwijt te raken. Want echte vrijheid werkt pas als je ‘m samen deelt.
Noor Elshof is gedragsdeskundige bij onderzoeksbureau Duwtje en vertaalt gedragswetenschap naar slimme duwtjes die mensen écht in beweging brengen.
