Datagedreven gemeenten: van kinderschoenen tot co-creatie

Gemeenten staan voor de nodige maatschappelijke uitdagingen, zoals vraagstukken uit het sociale- en fysieke domein, veiligheid, etc.. John: “Samen met gemeenten kijken wij als Data Science Hub hoe je vanuit data meer informatie of latente informatie die aanwezig is boven tafel kunt krijgen. Daar zijn we nu 2,5 jaar mee bezig en we merken dat gemeenten daarmee worstelen. Kijk bijvoorbeeld naar de Wmo. Het Rijk heeft werkzaamheden en verantwoordelijkheden overgeheveld naar gemeenten en zij lopen nu tegen allerlei dingen aan, waardoor
ze meer geld kwijt zijn dan ze van tevoren hadden gedacht, wat weer binnen het eigen budget moet worden opgelost. Een financiële forecast kan in dit geval uitkomst bieden om forse overschrijdingen te voorkomen. Op een ander moment zijn we weer bezig met een project rondom sociaal economische status; hoe kun je kwetsbare inwoners beter of gerichter helpen? De nodige mooie projecten passeren de revue.”

John: “Iedere gemeente begeeft zich op een ander niveau als het gaat om het aanvliegen van maatschappelijke vraagstukken op basis van beschikbare data. Waar grote gemeenten vaak beschikken over voldoende geld en middelen, hebben de middelgrote tot kleine gemeenten er misschien 1 of 0,5 fte voor of krijgen medewerkers naast hun takenpakket uitdagingen op dit gebied. Gemeenten willen iets met data, maar hoe? We merkten als Data Science Hub dat er bewustwording nodig was.”

Data Awareness Dag

Een logisch vertrekpunt voor een samenwerking tussen gemeenten en de Data Science Hub is het creëren van awareness rond de mogelijkheden van data en datagedreven werken. John: “Daarvoor hebben we een Data Awareness Dag ontwikkeld. Tijdens zo’n dag zitten verschillende disciplines van een gemeente samen aan tafel, zoals informatievoorziening, beleid, uitvoering, management en communicatie. In de ochtend kijken we naar de softskills, trekken we samen op, zijn we scherpzinnig en geven we elkaar de ruimte om het gesprek aan te gaan. In de middag gaan we daarop door en kijken we naar de ethische kant van het maatschappelijke vraagstuk. Hiervoor maken we gebruik van De Ethische Data Assistent, ontwikkeld door de Utrechtse Dataschool. Dit is een tool waarmee je voor een privacy vraagstuk stap voor stap door vragen heen loopt die op je af gaan komen, zoals wat voor data gebruik je, wat is het onderwerp, heb je het afgekaderd, hoe ga je het communiceren? Vragen die je al kunt beantwoorden voordat je naar de Privacy Officer gaat.”

“Datagedreven werken is het primaire proces van morgen.”

Ethische kwestie

“We behandelen tijdens zo’n middag praktische voorbeelden die binnen gemeenten spelen, zoals vroegtijdige schooluitval; hoe zou jij het vinden als de gemeente op grond van data waarover zij beschikt bij je aanbelt en vertelt dat op grond van informatie je zoon of dochter misschien de opleiding niet af kan maken, waardoor het geen werk kan vinden, geen inkomsten heeft en misschien wel in de bijstand terecht komt? Je wil inwoners preventief handvatten aanbieden, maar hoe ver ga je hierin als gemeente, wanneer kom je te dicht in de privésfeer? In de hub kunnen gemeenten van elkaar leren, want waarom ga je opnieuw het wiel uitvinden als je eens bij een andere gemeente kunt gaan kijken of erbij aan kunt haken? Gemeenten vergroten hun netwerk, weten waar kansen liggen of wat valkuilen zijn en het geeft energie om ermee aan de slag te gaan.”

Gemeenten verder helpen

“We zijn begonnen met de middelgrote en kleinere gemeenten, maar nu zien we het laatste half jaar dat grotere gemeenten als Utrecht, Rotterdam en Nijmegen ook betrokken raken met de dingen die we doen. Deze belangstelling wijst uit dat we goede dingen doen waar we gemeenten mee verder kunnen helpen. Wij bieden ze handelingsperspectief.” Deel ervaringen John: “Als je met data science aan de slag wil is het goed om klein te beginnen. Probeer binnen eigen budgetten een klein experiment vanuit de data op te pakken. Als dat succesvol is, of niet, deel dat dan. Laat zien wat voor meerwaarde het oplevert ten opzichte van de traditionele manier. Laat dat zien, ook als het niet is gelukt, je hebt er wel van geleerd.”

Tot slot

“Datagedreven werken is het primaire proces van morgen. Linksom of rechtsom, je moet wel. Het geeft moed en lef om dingen los te laten, op nieuwe manieren te kijken en meer met data te doen. Het kan je nieuwe inzichten geven die je van tevoren niet verwacht had.”

Dit interview is verschenen in het magazine van Driessen Groep thema Data, uitgave juni 2019.