Wie kent hem niet; de Big Mac van McDonald’s? Ik moet eerlijk zeggen dat ik er geen groot fan van ben, maar de Big Mac is natuurlijk een begrip. In 1967 werd de Big Mac ontwikkeld door Jim Delgatti, een van de franchisenemers van McDonald’s. Het recept is bijna 50 jaar onveranderd gebleven en wordt wereldwijd op dezelfde manier gemaakt, verkocht en gegeten.
De beroemde hamburger bestaat uit twee schijven rundergehakt met ijsbergsla , kaas, augurk, ui en de speciale Big Mac–saus, geserveerd tussen een driedelig sesambroodje. De Big Mac heette overigens niet meteen Big Mac. Eerst kreeg deze burger de chique naam The Aristocrat en daarna The Blue Ribbon Burger. Maar Big Mac bleek beter te bekken en ‘the rest is history’; de ultieme hamburger was geboren. Maar het is natuurlijk niet de enige hamburger. Hamburgers komen in alle soorten en maten. Iedere keten heeft zijn eigen ‘Big Mac’ en iedereen heeft zijn eigen favoriete hamburger recept. Visburgers, vega burgers, dubbele Whoppers, Black Angus Beef Burger met truffelmayonaise, je kunt het zo gek niet bedenken. En er komen er iedere dag weer nieuwe burgers bij, zo lijkt het.
Net als de wereld van fastfood, is de wereld van werk ook enorm in beweging. Waar er 50 jaar geleden maar een paar soorten arbeidsovereenkomsten waren en ‘het vaste contract met en bij de werkgever voor het leven’ de norm was, is er nu een breed scala aan mogelijke arbeidsvormen. Dit is al jaren een doorn in het oog van onder andere vakbonden, juristen en beleidsbepalers. Aan de Commissie Borstlap was dan ook de schone taak toebedeeld om hier eens goed onderzoek naar te doen en te komen met adviezen voor de toekomstige regulering van werk. Samengevat adviseerde Borstlap om te komen tot drie soorten contracten, zodat het voor alle partijen duidelijk is welk type contract hoort bij welk type werk:
- arbeidsovereenkomsten voor werknemers die voor (on)bepaalde tijd werken in dienst van een werkgever;
- uitzendovereenkomsten voor werknemers in dienst van een uitzendbedrijf die tijdelijk werk verrichten dat niet of moeilijk voorzienbaar is;
- overeenkomsten voor zelfstandigen die werken voor eigen rekening en risico.
Lekker overzichtelijk en eenvoudig, dus dat sprak veel beleidsbepalers wel aan. Maar zo eenvoudig werkt het natuurlijk niet in de praktijk, hoe graag we dat wellicht ook willen. De wereld van werk is rijk aan diversiteit en er is juist steeds meer behoefte aan individueel maatwerk in arbeidsrelaties, zowel vanuit werk- en/of opdrachtgevers als vanuit werk- en/of opdrachtnemers. Dat is niet altijd makkelijk te organiseren, maar de collectieve one-size-fits–all ambitie die schuilgaat achter het politieke denken en doen van de afgelopen jaren staat mijns inziens volledig los van de werkelijkheid van werk.
Natuurlijk is het, net als in een (fastfood)restaurant, belangrijk om een hoofdstructuur te hebben binnen je menu van beschikbare werkvormen. Zonder die hoofdstructuur wordt het chaos in je keuken en bediening. Maar zorg er dan wel voor dat er binnen die hoofdstructuur ruimte is en blijft om te variëren.
De een houdt van een Bic Mac, de ander wil een vega burger en weer een ander heeft liever een burger met kip. En als je een Big Mac wil, maar geen augurken lust, dan is dat ook geen probleem voor McDonald’s, want binnen het basismenu is er namelijk volop ruimte om te variëren naar smaak en voorkeur. Niet ‘one-size-fits-all’, maar ‘maatwerk binnen kaders’. Dat zou het uitgangspunt moeten zijn van landelijk beleid- en regelgeving binnen een moderne, volwassen en goed georganiseerde arbeidsmarkt als Nederland. Want zoals Einstein zei: ‘Everything should be as simple as possible, but no simpler’.