Financieel debacle opheffen ambtenarenstatus
Het afschaffen van de ambtenarenstatus levert de overheid financieel veel minder op dan wordt aangenomen. Volgens Leids onderzoek baseert het kabinet zich op een te optimistische studie. Aanvaarding van het initiatiefwetsvoorstel van CDA en D66 om de ambtelijke status voor de meeste ambtenaren op te heffen is volgens de bestuurskundigen Gerrit Dijkstra, Frits van der Meer en Caspar van den Berg van de Universiteit Leiden een financieel riskante onderneming. Dit blijkt uit een publicatie van Binnenlands Bestuur.
Debacle
De eenvoudige besparingen die onder meer de normalisering van het ontslagrecht voor ambtenaren tot gevolg zou opleveren, zijn volgens de wetenschappers gebaseerd op drijfzand. De veronderstellingen en criteria die de minister van Binnenlandse Zaken gebruikt bij de berekening van de te verwachten kosten en baten zijn volgens het drietal ‘te optimistisch’ en brengen ‘daardoor reële risico’s op een fiasco met zich mee.’
Halve eeuw
Een eerste studie van SEO Economisch Onderzoek uit 2006 wees uit dat de invoeringskosten hoog zouden zijn en de baten betrekkelijk gering. Zo zouden de eenmalige kosten van de normalisering tussen 76 en 245 miljoen euro liggen, en de baten op jaarbasis tussen de 5 en 7,6 miljoen euro. In het zwartste scenario duurt het dan ook bijna een halve eeuw om tot besparingen te komen, met 23 jaar als meest waarschijnlijke waarde. Toenmalig minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken wees op grond van die conclusies de verdere normalisering voor het rijkspersoneel af.
Terugverdientijd
Minister Donner, haar opvolger, gaf SEO begin dit jaar opdracht het onderzoek over te doen. In de nieuwe versie die daar uit rolde kwamen SEO met een gunstiger scenario op de proppen, op basis van veranderde aannames. Daardoor vielen de geschatte kosten stelselmatig lager uit dan in het eerdere rapport. Zo werd de terugverdientijd bijgesteld van 23 naar 7 jaar. Volgens de Leidse onderzoekers zijn de veranderde aannames echter betwistbaar. ‘De veronderstelling dat er bijvoorbeeld nu meer HRM en organisatiecapaciteit binnenshuis voorhanden is en dat prioriteiten in de taken kunnen worden verlegd zonder negatieve neveneffecten op andere taken wordt niet tot onvoldoende onderbouwd’, stellen ze.
Erg optimistisch
Daarbij komt volgens hen dat SEO er vanuit gaat dat de omzetting van de huidige wettige regelingen naar een normale cao zonder extra kosten en eisen van de vakbonden zal verlopen. ‘Gezien de ervaringen in landen als Zweden en Italië, waar deze omzetting gepaard ging met loonstijgingen die de vakbonden als compensatie wisten af te dwingen, lijkt deze veronderstelling wel erg blijmoedig’, aldus de onderzoekers. ‘Het is zeer waarschijnlijk dat ook Nederlandse ambtenaren in hun loon gecompenseerd zullen worden wanneer hun publiekrechtelijke status wordt afgeschaft. De kosten blijven dan ook onverminderd hoog.’
Hogere UWV kosten
Zo wordt ook de batenzijde door SEO met een te zonnige blik bekeken. Door de normalisering van het ontslagrecht, vallen de kosten van de kantonrechter miljoenen euro’s in 2019 al 4 miljoen euro goedkoper uit. Volgens de Leidse onderzoekers is bij het SEO-onderzoek ‘vergeten’ de hogere UWV-kosten die daar het gevolg van zijn in beschouwing te nemen.
Hogere uitgaven
Al met al is het voor de bestuurskundigen van het Centre for Public Sector Reform in Leiden duidelijk dat normalisering geen grote besparingen zal opleveren. ‘Zowel op de korte als de middellange termijn zijn juist eerder hogere uitgaven te verwachten’, waarschuwen ze. De berekeningen op grond waarvan het parlement zijn besluit moet nemen zijn dermate optimistisch dat het risico bij aanvaarding op een financieel en beleidsmatig fiasco ‘zeer groot’ is
Bron. Binnenlands Bestuur.
