E-learning in het voortgezet onderwijs

Door via een online leeromgeving lesstof aan te bieden aan leerlingen kunnen die specifieke kennis opdoen in hun eigen tempo en op elke plek waar ze toegang hebben tot internet. E-learning biedt onderwijsinstellingen nieuwe mogelijkheden om kennis te delen en invulling te geven aan de lesuren op school. Die mogelijkheden worden steeds meer ontdekt, opmerkelijk genoeg gaat het daarbij vaak om initiatieven die ontplooid worden door individuele docenten die meer willen doen met hun lesuren. Een structurele landelijke aanpak laat nog op zich wachten.

JORTgeschiedenis
Bij Driessen spraken we met één van de voorlopers op het gebied van de toepassing van e-learning in het onderwijs. Zijn naam is Joost van Oort, 31 jaar en werkzaam als docent geschiedenis bij het Sint-Joris College in Eindhoven. Medio 2011 richtte hij met succes een eigen YouTube-kanaal op onder de naam JORTgeschiedenis. De video’s die hij op het kanaal gezet heeft zijn inmiddels meer dan 260.000 keer bekeken. “Het YouTube-kanaal JORTgeschiedenis is eigenlijk in eerste instantie uit nood geboren. We merkten dat het lesprogramma voor geschiedenis voor met name de bovenbouw van de HAVO te vol zat en daar wilde ik wat aan doen. Als docent wil je aan je leerlingen iets overbrengen en niet alleen de verplichte hoofdstukken in een te korte lestijd afdraaien” aldus Joost.

Geïnspireerd door de Amerikaan Salman Kahn die in de VS grote sucessen behaalt met e-learning via een eigen videokanaal (www.khanacademy.org), ging Joost zelf aan de slag met zijn eigen video’s om meer uit zijn lessen te halen. “Ik wilde meer effectieve tijd uit mijn geschiedenisles halen om de grote hoeveelheid stof toch in een korte tijd goed tussen de oren te krijgen bij mijn leerlingen. Mijn idee was om de leerstof te behandelen in korte video’s die leerlingen van tevoren kunnen bekijken. In die video’s kon ik zaken verder toelichten die in het lesboek geschiedenis beschreven stonden. Zo komen leerlingen beter voorbereid het lokaal binnen en kunnen we snel en effectief door de stof heen in plaats van alleen snel.”

Zoals veel goede ideeën vond de uitwerking ervan uiteindelijk aan de keukentafel plaats. Joost leende een microfoon van de audiovisuele dienst en ging op een vrije zaterdagmiddag aan de slag. “Het eerste onderwerp dat ik aangepakt heb was ‘De verlichting’. Ik heb eerst het verhaal dat ik wilde vertellen voor mezelf kort op papier gezet en daarbij een presentatie gemaakt die als visuele ondersteuning kon dienen. Vervolgens heb ik de presentatie voorzien van mijn gesproken commentaar en als video geupload naar het nieuwe YouTube-kanaal JORTgeschiedenis.”

Reacties en prestaties
De leerlingen van Joost reageerden erg enthousiast op het concept. Dat spoorde hem aan om met de aanpak verder te gaan, ondanks het feit dat de productie van de video’s redelijke arbeidsintensief was met minimaal 2 uur werk per video.  “De resultaten in de klas waren al vrij snel zeer bemoedigend, leerlingen kwamen beter voorbereid de les in en we konden makkelijker door de grote hoeveelheid lesstof heen. Omdat de video’s altijd bekeken kunnen worden op YouTube, werden ze ook gebruikt door leerlingen die achteraf nog wat extra uitleg wilde over een specifiek onderwerp.” Niet alleen de reacties bleken positief ook de cijfers van de leerlingen gingen na de toepassing van e-learning omhoog. “De resultaten van de groepen van dit jaar zijn bij dezelfde onderdelen bijna 0,5 punten hoger dan vorig jaar. Om de mogelijke prestatieverbetering die samenhangt met de nieuwe werkwijze verder te onderzoeken gaat een student aan de Fontys lerarenopleiding een afstudeeronderzoek doen naar het rendement van de video’s. De resultaten hebben we eind van het schooljaar tot onze beschikking.”

Het initiatief van Joost is niet onopgemerkt gebleven binnen de onderwijswereld. “Ik merkte dat ik ook reacties kreeg op mijn video’s van leerlingen die niet bij mij in de klas zaten. Niet veel later kreeg ik zelfs vragen en positieve reacties van docenten van andere scholen. Mijn video’s worden nu ook op andere scholen gebruikt als ondersteuning. Ik zie dat echt als compliment, uiteindelijk streven we namelijk allemaal hetzelfde doel na, het leveren van kwalitatief goed onderwijs waar de leerlingen echt beter van worden. Als mijn video’s daar aan bij kunnen dragen is dat echt fantastisch.”’

Veranderende rol docent
Opmerkelijk genoeg waren niet alle collega’s van Joost even enthousiast over zijn nieuwe aanpak. Met name collega’s die al tientallen jaren in het vak zitten hebben moeite met zijn werkwijze. “De kritische reactie die ik ook kreeg van collega’s kan ik goed plaatsen. In het huidige onderwijs staat de docent centraal. Dat systeem werkt al zo sinds de 19e eeuw. Veel collega’s zijn niet anders gewend. Zij dicteren uit het boek en verrijken de informatie met hun eigen persoonlijk inbreng. De docent bepaalt zo altijd het tempo en de wijze waarop leerlingen de stof eigen maken. Hierdoor is hij of zij eigenlijk een kennismonopolist die alles bepaalt. Door uit die rol te stappen en kun je veel verder komen. Dankzij de mogelijkheden van YouTube kan ik mijn leerlingen nu veel meer meegeven dan eerst. Daarnaast kunnen ze zelf deels het tempo bepalen waarin ze de kennis zich eigen maken. Hierdoor wordt je als docent meer een kennisgids die de leerlingen begeleidt, een rol die beter past in deze tijd omdat het efficiënter is en je gebruik maakt van communicatiemiddelen die de leerlingen ook dagelijks in hun privé leven gebruiken.”

Een blik in de toekomst
Op de vraag hoe de toekomst van het onderwijs eruit zal zien geeft Joost aan dat hij verwacht dat het individuele leren, waarbij leerlingen gebruik maken communicatiekanalen als YouTube, verder toe zal nemen. “De voordelen zijn groot, je lessen worden efficiënter en het komt de kwaliteit in het klaslokaal ten goede. Durf uit je huidige rol te stappen en investeer tijd in een goede aanpak, je zal zien dat het zich terugbetaalt.”

Ondanks alle voordelen is Joost wel heel duidelijk over lessen in het klaslokaal op school “Die lessen moeten blijven bestaan, want door met je docent en medeleerlingen over onderwerpen te discussiëren leer je ook erg veel. Daarnaast heeft een school ook een belangrijke sociale functie die essentieel is bij de letterlijke en figuurlijke groei van leerlingen op de middelbare school. En ook al vallen vele nieuwe communicatiekanalen als YouTube en Facebook onder de noemer ‘social media’, het sociale aspect leer je niet online maar in de klas.”

Over JORTgeschiedenis
Joost van Oort startte in april 2011 zijn eigen YouTube kanaal, JORTgeschiedenis. De video’s op het kanaal zijn inmiddels in totaal meer dan 260.000 keer vertoond. Het kanaal bevat meer dan 70 video’s en 500 mensen zijn geabonneerd op het kanaal, waardoor ze een update krijgen als er weer een video online wordt gezet.  Het adres van het kanaal is www.youtube.com/JORTgeschiedenis. Wilt u een vraag of reactie geven aan Joost? Stuur dan een e-mail naar j.vanoort@sghetplein.nl